Türkiye, 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan ve 11 ilde büyük yıkıma sebep olan ‘asrın felaketi’nin yaralarını sarmaya çalışırken, uzmanlar deprem riskinin unutulmaması gerektiğini vurguluyor. Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan, Türkiye’de gerilimi yüksek ve her an kırılma potansiyeline sahip 20 fay hattı bulunduğunu belirterek, “Bir milyon civarında insan, bu fayların sakınım bandı içerisinde yaşamaktadır.” uyarısında bulundu.
6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen deprem, toplamda 53 bin 537 kişinin hayatını kaybetmesi ile sonuçlandı. 11 ilde ağır hasar gören ve yıkılan toplam 310 bin bina bulunuyor. 2023 Meclis Deprem Araştırma Komisyonu’nun raporuna göre, depremlerin Türkiye’ye maliyeti 148.8 milyar doları buldu.
Bu felaket, Türkiye’nin en büyük ikinci depremi olarak kayıtlara geçti. Yıl dönümünde yaşanan yıkım, depreme karşı ne kadar hazırlıklı olduğumuz ve bu durumdan ne dersler çıkardığımız konusunda kaygıları artırıyor.
“TÜRKİYE’DE KIRILMA ZAMANI GELMİŞ 20 FAY VAR”
Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan, Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeğine dikkat çekerek, “Kahramanmaraş’ta büyük bir depremin olabileceği, buranın bir sismik boşluk olduğu ve bu konunun ciddiyetini defalarca dile getirdik.” dedi. Aykan, “Ülkemizde sismik boşluk olarak tanımlanan, kırılma zamanları gelmiş 20 fay hattı bulunmaktadır. Özellikle Marmara Denizi’ndeki Kuzey Anadolu Fayı, 250 yıldır kırılmayan biri sismik boşluk olarak değerlendirilebilir.” ifadesinde bulundu.
“24 KENTİMİZ RİSK ALTINDA”
Türkiye’nin diri fay haritasına bakıldığında, 5.5 büyüklüğünde veya üzerindeki depremleri üretme potansiyeline sahip 500 diri fay bulunduğunu kaydeden Aykan, “Ülkemizin büyük bir bölümü depreme karşı tehlike altındadır. Açıklanan çalışmalara göre, 24 kentimizin şehir merkezlerinden diri faylar geçmekte.” uyarısını yaptı. Risk altındaki iller arasında Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Bolu, Sakarya, Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Kütahya, Eskişehir, Konya, Aksaray, Tokat, Kayseri, Osmaniye, Hatay, Kahramanmaraş, Erzurum, Erzincan, Hakkari ve Bingöl yer alıyor.
Aykan, bu illerde 110’dan fazla ilçenin ve 500’ün üzerinde mahallenin, 5.5 büyüklüğünde depremler üretebilen fay hatları üzerinde yaşadığına dikkat çekerek, “Bu fayların sakınım bandında 100 bine yakın bina var ve bir milyona yakın insan bu binalarda yaşıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“GERİLİM BİRİKMİŞ, HER AN KIRILABİLİRLER”
Türkiye’deki sismik boşluğu tanımlayan Aykan, “Kırılma zamanı gelmiş bu faylar her an kırılabilir ve gerilim birikmiştir. Bilimsel çalışmalar, Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi’ndeki kısmı ile birlikte, Bingöl, Hakkari, İzmir, Antakya, Adıyaman, Erzurum, Ağrı, Aydın, Denizli ve Muğla çevresindeki fayların sismik boşluk olarak kabul edilmesi gerektiğini gösteriyor.” şeklinde konuştu.
“ÖZELLİKLE BURALARIN TEHLİKESİNE DİKKAT ÇEKMEMİZ GEREKİYOR”
Depremin tam zamanını tahmin etmenin mümkün olmadığını belirten Aykan, “Balıkesir il merkezinden geçen, 7.2 büyüklükte deprem üretme potansiyeline sahip Balıkesir-Gökçeyazı Fay Segmenti, 2 bin yıldır kırılmayan bir parçadır; bu nedenle buraların tehlikesini göz ardı etmemeliyiz.” dedi. Marmara Denizi’nde, Türkiye’nin en büyük depremlerinden birinin beklendiğini ve bu depremin İstanbul başta olmak üzere Tekirdağ, Kocaeli, Bursa, Balıkesir ve Çanakkale’yi etkileyeceğini belirtti.
“28 MİLYON KİŞİ ETKİLENECEK”
Marmara Denizi’ndeki Kuzey Anadolu Fayı’nın Kuzey kolundaki depremlerin tarihsel verilerine göre, en son 1509 ve 1766 yıllarında meydana geldiğini ifade eden Aykan, “Bu alan, 200-250 yıllık tekrarlama periyotlarına sahip olduğu için dikkatle izlenmelidir. Beklenen büyük bir deprem, Marmara Denizi’ne kıyısı olan tüm illeri etkileyerek 28 milyon insanı ciddi anlamda etkileyecektir.” dedi.
“BURSA’DAKİ FAY 624 YILDIR SUSKUN”
Aykan, Bursa’nın deprem tarihi ile ilgili şu bilgileri verdi: “Bursa’da, tarihi verilere göre en son yıkıcı depremler 1855 yılında yaşandı ve bu deprem halk arasında ‘Küçük Kıyamet’ olarak biliniyor. O tarihten bu yana büyük hasar yapıcı bir deprem olmadığı görülmektedir.” Ayrıca, Bursa’nın Kayapa-Yenişehir Fayının, diri fay haritasında gösterilmediğine dikkat çekerek, “Burada beklenen bir depremin 7 ve üzerinde olma olasılığı oldukça yüksektir.” ifadelerini kullandı.
“ŞEHRİN İÇİNDEN GEÇEN ÇOK SAYIDA FAY HATTI VAR”
Bursa’da birçok fay hattı olduğuna değinen Aykan, “Bursa’nın 17 ilçesinin neredeyse her birinin sınırlarından geçen fay hatları mevcuttur. Tüm afet risklerinin haritalarda tanımlandığı mikro bölgeleme çalışmalarının acilen yapılması gerekmektedir.” dedi.
“DEPREME KARŞI GÜVENLİ KENTLER OLUŞTURMAMIZ GEREKİYOR”
Aykan, Türkiye’de yaşanan depremlerin, orta büyüklükte bile can ve ekonomik kayıplara yol açtığını, bu bağlamda deprem yönetmeliklerine uyan binaların dahi depremlerden etkilendiğini belirtti. “Özellikle 6 Şubat 2023’te yıkılan yeni binalar örnek teşkil etmektedir.” dedi. Doğal kaynaklı tehlikelerle daha iyi başa çıkabilmek için sağlam binalar inşa etmenin mümkün olduğunu vurguladı.
“EGE DENİZİ’NDE 7 ÜZERİ BİR DEPREM TSUNAMİYE SEBEP OLUR”
Ege Denizi’nde meydana gelebilecek depremler hakkında bilgi veren Aykan, Afrika levhasının Anadolu levhasının altına dalmasından kaynaklanan hareketlerin tsunami riskini artırdığını belirtti. “Eğer Ege Denizinde 6.5 – 7 büyüklüğünde bir deprem olursa, Ege kıyılarında tsunami beklenebilir ve bu durum Türkiye’nin kıyılarında yıkıcı etkiler yaratabilir.” ifadelerini kullandı.
(İHA)
