ABD Başkanı Donald Trump’ın başlattığı ticaret savaşlarına, ülkesindeki mahkemelerden gelen engel kararı dikkat çekti.
Trump, “Kurtuluş Günü” olarak adlandırdığı 2 Nisan’da imzaladığı bir kararname ile birçok ülkeye ek gümrük tarifeleri getirmişti.
Çin ve ABD arasında karşılıklı olarak artan gümrük vergileri, yapılan görüşmeler sonrası iki tarafın geri adım atmasına rağmen diğer ülkelerle devam etti. Bu durum, küresel ticarette belirsizlik yarattı.
New York merkezli Federal Uluslararası Ticaret Mahkemesi, bu yeni gümrük vergilerini detaylı bir şekilde incelemeye aldı.
GÜMRÜK TARİFELERİ HUKUKEN GEÇERSİZ
ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi, Trump’ın diğer ülkelere uyguladığı tarifelerde yasal sınırları aştığına karar vererek, bu vergilerin kalıcı olarak uygulanmasını durdurdu.
“TRUMP’IN YETKİSİNİ AŞAN BİR UYGULAMA”
Mahkeme heyeti, üç yargıçtan oluşan bir grup tarafından oybirliğiyle alınan kararda, Trump’ın bu gümrük tarifelerini meşrulaştırmada kullandığı 1977 tarihli Uluslararası Acil Ekonomik Yetkiler Yasası’nın (IEEPA) bu denli geniş bir yetki sağlamadığını ifade etti. “Başkan’ın tek taraflı olarak kapsamlı gümrük vergileri uygulama yetkisi bulunmamaktadır” denildi.
10 GÜNLÜK SÜRE TANINDI
Mahkeme, bu gümrük tarifelerini “hukuka aykırı” buldu ve Beyaz Saray’a bu uygulamaları durdurması için 10 gün süre verdi.
TRUMP’IN TİCARET SAVAŞININ SEBEPLERİ
Trump, ikinci başkanlık döneminde “Önce Amerika” politikası doğrultusunda küresel ticarette korumacı bir yaklaşım benimseyerek, ABD’nin ticaret açığını azaltmayı ve yerli üretimi teşvik etmeyi hedeflemişti. 2 Nisan 2025’te imzaladığı kararname ile 185 ülkeye yüzde 10’dan başlayarak, Çin için yüzde 125’e varan gümrük vergileri getirdi.
Bu hamle, özellikle Çin, Avrupa Birliği, Kanada ve Meksika ile olan ilişkilerde gerilim yarattı. Çin, misilleme olarak ABD ürünlerine yüzde 34 ek vergi uygulayacağını duyururken, Avrupa Birliği de 26 milyar euroluk Amerikan ürününe karşı vergi planları yaptığını açıkladı. Kanada ve Meksika ise USMCA anlaşması çerçevesinde muafiyet müzakerelerine başladı.
Söz konusu tarifeler, küresel piyasalarda büyük dalgalanmalara neden oldu. Nisan 2025’te New York Borsası’nda Dow Jones yüzde 4,4, S&P 500 yüzde 4,7 ve Nasdaq yüzde 5 oranında geriledi. Avrupa’da ise Dax ve FTSE 100 endeksleri sırasıyla yüzde 10 ve yüzde 6 düştü. Emtia piyasalarında bakır ve petrol fiyatları da yüzde 15’ten fazla değer kaybetti, bu da dünya genelinde resesyon korkularını artırdı.
TÜRKİYE’YE YÜZDE 10 GÜMRÜK VERGİSİ UYGULANACAK
Türkiye, Trump’ın açıkladığı gümrük vergisi planında en düşük oran olan yüzde 10’luk dilime dahil edildi.
Bu vergi; çelik, tekstil, otomotiv ve tarım ürünleri gibi geniş bir ithalat yelpazesini kapsıyor.
Ancak mahkeme kararı, bu vergilerin yürürlüğünü durdurarak Türkiye’deki ihracatçılara kısa vadeli bir rahatlama sağlayabilir. Türkiye’nin ABD’ye ihracatının 2024’te 12 milyar doları aşması beklenirken, tekstil, otomotiv ve çelik sektörleri bu durumdan olumlu etkilenebilir.
