Gök bilimciler, evrenin sırlarını keşfetme çabalarını sürdürürken Samanyolu Galaksisi’nde tek başına hareket eden bir kara deliğin varlığını, daha önce görülmemiş bir bulgu ile doğruladı.
Bu çarpıcı keşif, Albert Einstein’ın genel görelilik teorisinin öngördüğü kütle çekimsel merceklenme olayına dayanarak gerçekleştirildi.
Kütle çekimi, yoğun bir cismin arkasındaki yıldızlardan gelen ışığı bükerek bir mercek etkisi yaratıyor ve böylece kara deliğin varlığı dolaylı yoldan tespit edilebiliyor.
Yeni keşfedilen yalnız kara delik, Yay takımyıldızı yönünde, Dünya’dan yaklaşık 4 bin 958 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Gök bilimciler, bu kara deliğin kütlesinin Güneş’in kütlesinin yaklaşık yedi katı olduğunu hesapladı.
YALNIZ KARA DELİK NASIL TESPİT EDİLDİ
Kara delikler genellikle eşlik eden bir yıldız ile olan etkileşimleri sayesinde tespit edilir. Bu etkileşimler, yığılma diskleri veya yörünge hareketleri gibi X-ışını emisyonları ile kara deliklerin varlığını işaret eder.
Ancak yeni belirlenen bu kara delik, bu tür etkenleri göstermiyordu; etrafında dönen bir yıldız veya belirgin bir emisyon yoktu.
Varlığının tek kanıtı, uzak yıldızların önünden geçtiğinde uzay-zamanı bükmesi ve bu yıldızların ışığını saptırmasıydı.
Kütle çekimsel merceklenme adı verilen süreç, normal şartlarda görünmez olan kara deliğin dolaylı olarak tespit edilmesini sağladı.
KEŞİF YOLCULUĞU VE DOĞRULAMA SÜRECİ
Bu yalnız kara deliği bulma ve kimliğini belirleme süreci oldukça zahmetli ve uzun bir yolculuk oldu. İlk ipuçları, 2011 yılında Optik Yerçekimsel Mercek Deneyi (OGLE) ve Astrofizikte Mikromercek Gözlemleri (MOA) adlı iki farklı gözlem projesinin verileri ile ortaya çıktı.
Bu ilk incelemelerin ardından, yıldız ışığındaki bükülmenin detaylarını ölçmek için Hubble Uzay Teleskobu ile altı yıl boyunca sekiz farklı gözlem gerçekleştirildi.
Ayrıca, 16 farklı yer teleskobundan elde edilen fotometri verileri ve mercekleme olayının zirve yaptığı anın spektroskopik gözlemleri toplandı.
Bu verilerin bir araya getirilmesi, yaklaşık yedi Güneş kütlesine sahip, yalnız başına hareket eden bir kara delik olasılığını güçlendirdi.
NÖTRON YILDIZI MI, KARA DELİK Mİ
Ancak bilimsel süreç burada sona ermedi. 2022 yılında daha fazla Hubble verisi ile gerçekleştirilen bir analiz, gözlemlenen olayı bir nötron yıldızına atfetme ihtimalini gündeme getirdi. Bu durum, keşfin kesinliği üzerinde soru işaretleri oluşturdu.
Fakat, nötron yıldızı fikrini öne süren ekibin de dahil olduğu daha kapsamlı çalışmalar ve analizler, ilk kara delik yorumuna daha fazla güvenilirlik sağladı.
