Dünya genelinde 800, Türkiye’de ise 9 noktadan her gün iki kez gökyüzüne salınan meteorolojik balonlar, atmosferin farklı katmanlarından sıcaklık, nem, basınç, rüzgar hızı ve yönü gibi verileri anlık olarak tahmin merkezlerine ileterek uzmanların hava durumu tahminleri yapmalarına olanak tanıyor.
Atmosferin üst katmanlarındaki hava koşullarını ölçen bu meteoroloji balonları, sıcaklık, rüzgar hızı ve nem seviyesi gibi önemli verileri kaydederek uçuş rotalarının güvenli bir şekilde planlanmasına yardımcı oluyor. Bunun yanı sıra, olası hava olaylarına karşı önlemlerin alınmasına da katkı sağlıyor.
HAVA TAHMİNİNDE KRİTİK ROL
Bu balonlar, atmosferin üst katmanlarındaki meteorolojik parametre değerlerinin tahmin edilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Günlük olarak belirli saatlerde salınan balonlar, her katmandan alınan meteorolojik verileri tahmin merkezlerine aktararak hava tahminlerinin oluşturulmasında önemli bir katkı sağlıyor.
Türkiye’de her gün 14.30 ile 02.30 saatleri arasında bulunan balonlar, atmosferin farklı katmanlarından sıcaklık, nem, basınç gibi verileri anlık olarak ileterek, pilotların hava koşullarına bağlı rotalarını güvenli bir şekilde planlamalarına destek oluyor.
Meteoroloji 9. Bölge Müdürlüğü Müdür Yardımcısı Ümit Gülbağ, yüksek atmosfer gözlemlerine dair bilgi vererek, dünya genelindeki meteoroloji gözlem istasyonlarında bu tür balonların atmosferin dikey ölçümlerde önemli bir rol oynadığını açıkladı.
BALON HIZLA YÜKSELİYOR
Hidrojen veya helyum gazıyla doldurulan bu meteorolojik balonların gözlem amacıyla atmosfere bırakıldığını belirten Gülbağ, sistemin çalışma prensibini şöyle açıkladı: “Meteoroloji Genel Müdürümüz Volkan Memduh Coşkun’un talimatıyla, üç yıl önce yerli ve milli cihaz kullanmaya başladık. Balonun altında bir paraşüt ve ölçümlerin yapıldığı bir cihaz bulunuyor. Dünyada eş zamanlı olarak gece saat 02.30’da ve gündüz 14.30’da olmak üzere günde iki kez atmosfere balon bırakıyoruz.”
Balon yükselirken, sıcaklık, rüzgar, nem gibi değerleri ölçerek yerdeki sistemlere gönderiyor. Bu balonlar dakikada 360 metre yükseliyor ve yaklaşık 30-35 kilometreye ulaştıktan sonra, iç basıncın etkisiyle patlayarak yeryüzüne düşüyor.
“UÇAĞIN YAKIT SEVİYESİNİ BELİRLİYOR”
Elde edilen verilerin kontrol edilip doğruluğunun onaylandıktan sonra hesaplama programlarına aktarıldığını ifade eden Gülbağ, sayıla hava tahmin modellerinin yardımıyla meteorolojik tahmin haritalarının oluşturulduğunu aktardı. Bu gözlemler sayesinde hava tahminlerine erişildiğini belirten Gülbağ, “Askeri ve sivil uçuşlarda bu değerler kullanılmakta. Pilotlar, uçmadan önce uçağın irtifasındaki rüzgarı öğreniyor ve rüzgar yönüne göre yakıt seviyesini belirliyor.” şeklinde konuştu.
Gülbağ, dünya genelinde 800 noktadan elde edilen meteorolojik verilerin tüm ülkelerle paylaşıldığını ve bu verilerin iklim değişikliği gibi önemli konularda yapılan araştırmalara katkı sağladığını da sözlerine ekledi.
