Son dönemlerde etkin pişmanlık kavramı sıklıkla gündeme gelmektedir. “Örgüt kurma” suçu bağlamında bu uygulamanın hangi koşullarda ve şartlarda hayata geçtiği, ayrıca yargı üzerindeki etkileri merak konusu olmuş durumda. Türk Ceza Kanunu’nun 221. maddesinde ele alınan etkin pişmanlık ile ilgili olarak Prof. Dr. Ersan Şen, “Örgüt Kurma Suçunda Etkin Pişmanlık ve Bu Usulün Yargılamaya Tesiri” başlıklı bir makale kaleme aldı. İşte Şen’in o yazısından bazı önemli noktalar…
Etkin pişmanlık, suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçuyla ilgili olarak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 221. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddenin, silahlı örgütlerin yanı sıra terörle mücadele kapsamında da uygulama alanı bulduğuna işaret edilmektedir. Özellikle 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun hükümlerinin, silahlı örgüt suçu olarak tanımlanan suçlarla ilgili etkin pişmanlık müessesesinin uygulanmasını mümkün kıldığı görünmektedir.
Aynı zamanda, suç örgütlerinin silahlı ve silahlı olmayan biçimde ikiye ayrıldığı belirtilmektedir. TCK m.220/3’e göre, silahlı örgütlerin yalnızca devletin güvenliği veya anayasanın temel düzenine tehdit oluşturan suçlar için oluşturulduğu ifade edilmektedir. Terör örgütü kavramının da bu yasalar çerçevesinde ayrıca düzenlendiği, ancak silahlı olmayan terör eylemlerinin de bu kapsama girdiği vurgulanmaktadır.
Etkin pişmanlığın gerektirdiği unsurlar da belirlenmiş durumdadır. Örgüt kurma suçu bakımından etkin pişmanlık uygulamalarında, şunlar dikkate alınmalıdır:
1. Soruşturmanın başlamasından önce, örgütün faaliyeti doğrultusunda suç işlenmemişse, örgütü dağıtan veya bilgi veren yöneticilere ceza verilmeyecektir.
2. Örgüt üyesi, gönüllü olarak örgütten ayrıldığını bildirdiğinde, herhangi bir cezai sorumluluk doğmayacaktır. İlgili makamlar arasında adli merciler ve idari makamlar da bulunmaktadır.
3. Eğer bir örgüt üyesi, işlenen suçlara iştirak etmeden yakalanırsa ve dağılma ya da yakalama için bilgi verirse, bu durumda da ceza uygulanmayacaktır.
4. Örgüt kuran veya yöneten fail, gönüllü olarak teslim olup bilgi verirse, cezadan muaf tutulacaktır; ancak bilgi verildikten sonra yakalanırsa indirim söz konusu olacaktır.
Bu bilgilerin yeterli ve elverişli olup olmadığının değerlendirileceği yer, davayı gören mahkeme olacaktır. Ancak uygulamada, etkin pişmanlık konusunda yetkili merciler tarafından da inceleme yapılabilecektir. Bu bağlamda, etkin pişmanlığa ilişkin süreçlerin yasal güvenceye alınması ve gelişim göstermesi gerektiği görüşü, özellikle ceza hukuku çerçevesinde önem taşımaktadır.
Etkin pişmanlık, cezasızlık veya ceza indirimi sağlama yeteneğiyle suç örgütlerinin dağılmasına katkıda bulunma amacı gütmektedir. Ancak, suç örgütlerinin faaliyeti çerçevesinde işlenen başka suçlar bakımından etkin pişmanlığın kapsamı sınırlıdır. Dolayısıyla, faillerin somut durumlarının ve dava şartlarının ışığında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bu bağlamda, etkin pişmanlık ile ilgili yasal düzenlemelerin genişletilmesi ve geliştirilmesi gerektiği, böylelikle ceza adaletinin sağlanabileceği düşünülmektedir. Özellikle, etkin pişmanlığın ceza hukuku açısından kapsamının belirlenmesi ve uygulanabilirliğinin artırılması zaruri bir ihtiyaç olarak öne çıkmaktadır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
