ABD, nükleer silah üretimi konusundaki endişeleri nedeniyle İran’ı kontrol altına almak için çeşitli stratejiler geliştirmeye devam ediyor. Son olarak, bu mücadelede kararlılığını göstermek amacıyla 22 Haziran’da İran’daki nükleer tesislere hava saldırıları düzenleyen Trump yönetimi, şimdi Tahran’la yeni bir müzakere teklifi sunmaya hazırlanıyor.
CNN International’ın aktardığı bilgilere göre, Trump yönetimi, çatışmalar sonrasında müzakere masasını terk eden İran’ı yeniden diyalog sürecine çekmek amacıyla dikkat çekici bir teklif üzerinde çalışıyor.
30 MİLYAR DOLARLIK TEKLİF
Gerilimlere rağmen, ABD ve İran, Beyaz Saray’da gerçekleştirilen gizli bir toplantıda Trump’ın sunduğu teklifi ele aldı. ABD’nin İran Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile Körfez ülkelerinden yetkililerin katıldığı bu toplantıda, ekonomik teşviklerin yanı sıra sıkı şartların da içinde yer aldığı bir anlaşma üzerine müzakereler yapıldı.
Önerilen programın maliyeti, 20 ila 30 milyar dolar arasında bir yatırım gerektirmekte ve bu finansmanın ABD yerine Körfez ülkeleri tarafından karşılanması planlanıyor.
TEKLİFİN İÇERİĞİ
Söz konusu programın finansmanı Körfez ülkeleri aracılığıyla sağlanacak. Ayrıca, müzakereler çerçevesinde bazı yaptırımların kaldırılması ve dondurulmuş 6 milyar dolarlık İran fonlarının serbest bırakılması teklif ediliyor.
ABD’nin geçtiğimiz hafta “sığınak delici bombalarla” hedef aldığı Fordo nükleer tesisinin yerine yeni bir sivil nükleer tesis inşası da öneriler arasında. Ancak, İran’ın bu teklifi kabul edip etmeyeceği veya teklifin ciddiyetinin ne ölçüde dikkate alınacağı belirsizliğini koruyor.
Bu teklifin temel şartı, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerine son vermesi. Bunun yerine, zenginleştirilmiş uranyumun ithal edilmesi öneriliyor. Bu yaklaşım, Birleşik Arap Emirlikleri’nin nükleer modeli ile kıyaslanmakta; ancak İran, uranyum zenginleştirme yasağı talebini uzun zamandır reddediyor.
TÜM TEKLİFLER İRAN’IN NÜKLEER SİLAH EDİNMESİNİ ENGELLEMEYE YÖNELİK
Witkoff, yaptığı açıklamada ABD’nin İran ile kapsamlı bir barış anlaşması hedeflediğini ifade etti. Yönetim, İran’ın nükleer silah edinmesini engellemeye yönelik olarak oluşturulan tüm tekliflerin önemine vurgu yaptı.
ABD, İran’a yalnızca sivil amaçlı bir nükleer program kurulmasına izin verileceğini belirtirken, bu kapsamda gerekli uranyumun İran tarafından zenginleştirilmesine kesinlikle karşı çıkıyor. Washington’un planı, zenginleştirilmiş uranyumun ithalat yoluyla sağlanmasını öngörüyor. Witkoff, bu yaklaşımı Birleşik Arap Emirlikleri’nin izlediği nükleer enerji modeli ile karşılaştırdı.
Ayrıca, eski Başkan Donald Trump, İran ile gelecek hafta yeni bir görüşme yapılabileceğini duyurdu. Ancak İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, böyle bir temasın planlandığına dair herhangi bir bilgi bulunmadığını açıkladı. CNN’e konuşan kaynaklar ise henüz kesin bir tarihin belirlenmediğini ifade etti.
Witkoff’un Körfez temsilcileriyle gerçekleştirdiği gizli toplantılarda şekillenen tekliflerin, Katar gibi bölgesel aktörler aracılığıyla İran’a ulaştırıldığı bildiriliyor. ABD, artan diplomatik baskının olumlu sonuçlar doğurmasını ve İran’ın şartlara daha açık hale gelerek nükleer silah geliştirme yönündeki adımlarını durdurmasını umuyor.
İran Parlamentosu’nun, geçtiğimiz günlerde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile iş birliğini sona erdirecek bir yasayı onaylaması, ülkenin nükleer faaliyetlerini daha da gizli bir çerçevede sürdürmeye hazırlandığı yorumlarına yol açtı.
ABD ile İran, İsrail’in askeri operasyonları öncesinde beş tur müzakere gerçekleştirmişti. Altıncı turun Umman’da yapılması planlanıyor; ancak İsrail’in saldırıları nedeniyle bu görüşme iptal edildi.
