İsrail’in İran ile 12 gün süren çatışması, ülke için büyük ekonomik bedellere yol açtı.
13 Haziran’da İran’a nükleer silah çalışmalarıyla mücadele amacıyla başlatılan operasyon, karşılığında ciddi füze saldırılarıyla sonuçlandı ve bu durum, İsrail’in güvenliğini derinden sarstı.
İran, çatışma boyunca İsrail’in birçok noktasına yönelik hava saldırıları gerçekleştirerek altyapısında büyük tahribat oluşturdu.
ÇATIŞMALARIN EKONOMİK YÜKÜ 10 MİLYON DOLAR
İsrail’deki kayıpların toplam maliyetinin yaklaşık 10 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Savunma harcamalarından altyapı zararlarına, iş gücü eksikliğinden turizmdeki düşüşe kadar pek çok alandaki kayıplar bunun içinde.
Hazine yetkilileri, savaş sonrası bütçe açığının Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) en az yüzde 6’sına ulaşmasını bekliyor. Bu oran, daha önceki yüzde 4,9’luk tavanı aşarak ekonomik sıkıntıların gözle görülür hale geldiği anlamına geliyor.
Finans kuruluşu JPMorgan da bu bağlamda bütçe açığı tahminini yüzde 6,2 seviyesine çıkardı.
HAVA SALDIRILARININ MALİYETİ
İran’dan fırlatılan toplam 547 balistik füzenin %90’ı, İsrail’in hava savunma sistemleri tarafından etkisiz hale getirildi. Ancak, en az 31 füze hedefe ulaşarak 29 kişinin hayatını kaybetmesine ve 3 binden fazla kişinin yaralanmasına neden oldu.
İsrail’in hava savunma sistemlerinin maliyeti de dikkat çekiyor. Arrow 3 füze sisteminin tek atışı 4 milyon dolara mal olurken, Arrow 2 sistemi için bu rakam 3 milyon dolar. İran’a yönelik karşı saldırılar, günlük 735 milyon dolar gibi yüksek bir maliyete yol açtı. 200’e yakın uçağın 1.500 sorti gerçekleştirdiği bu operasyonların toplam maliyeti ise 1,2 milyar doları buldu.
ALTYAPIDA VE SİVİL YAŞAMDA ZARARLAR
Tel Aviv’in güneyindeki Weizmann Enstitüsü ve Bazam rafinerisi gibi stratejik tesislerde de önemli hasarlar meydana geldi. İlk tahminlere göre altyapıda oluşan toplam zarar 1,5 milyar dolara ulaşmış durumda. Binalar, araçlar ve sivil varlıklar için 40 binden fazla tazminat talebi yapılmış durumda.
Vergi Dairesi yetkilisi Amir Dahan, zararın “benzeri görülmemiş” boyutlarda olduğunu vurguladı ve bu sayının artış gösterebileceğini ifade etti. Hazine’nin savaş rezervlerinin ise tamamen tükenmiş olduğu bildiriliyor.
TURİZM SEKTÖRÜ SONA YAKLAŞTI
Çatışmalar nedeniyle kapanan işletmelere devletin tazminat ödemesi gerekecek. İşverenlere ciroya bağlı tazminat ödemesi yapılması planlanırken, çalışanlar için yapılacak ödemelerin sınırlı kalacağı belirtiliyor.
Söz konusu tazminat sisteminin, zararın sadece küçük bir kısmını karşılayabildiği ifade ediliyor.
60 BİN İŞLETME KAPANMA TEHDİDİYLE YÜZ YÜZE
Savaş, özellikle turizm sektöründe büyük etkiler yarattı. İsrail’in hava bağlantılarının askıya alınması sonucunda ülke fiilen izole hale geldi. Oteller, roket saldırılarından etkilenen vatandaşlara barınma sunmaya çalışmakta, bu hizmetin maliyeti de devletin üzerine yıkılmaktadır.
60 bin işletmenin kapanma riskiyle karşı karşıya olduğu bilgisi verilirken, Hayfa Limanı’ndaki ithalat-ihracat trafiğinin yılın ilk altı ayında yüzde 16 oranında gerilediği kaydedildi.
20 AYDA 80 MİLYAR DOLARLIK MALİYET
Ekonomi analistleri, son 20 ay içinde İsrail’in yaşadığı çatışmaların toplam maliyetinin 80 milyar doları aşabileceğini düşünüyor. Bu maliyet, yalnızca askeri harcamaları değil, aynı zamanda sivil tazminatları ve üretim kayıplarını da kapsıyor.
İsrail Merkez Bankası, enflasyonda yaşanan artış ve ulusal para biriminin değer kaybı nedeniyle faiz oranlarını yüzde 4,5 seviyesinde tutmaya devam ederken, ekonomik toparlanmanın 2025’in ikinci yarısına kadar gecikmesi bekleniyor.
KREDİ NOTUNDA DÜŞÜŞ VE DÜŞEN BÜYÜME TAHMİNLERİ
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, bütçe açığındaki dramatik artış dolayısıyla İsrail’in kredi notunu A+’dan A seviyesine indirdi. IMF, büyüme tahminini de yüzde 3,4’ten yüzde 1-1,9 aralığına çekti.
OECD verilerine göre, İsrail ekonomisi üye ülkeler arasında en keskin düşüşü yaşayan ülke konumunda. Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü, hükümetin kaynak tahsisi konusunda zorlu kararlar almak zorunda kalacağını ve bunun kamu harcamalarında kesintilere yol açabileceğini öngörüyor.
