Elli yılı aşkın bir süre önce gerçekleştirilen ilk cep telefonu görüşmesinden bu yana, günümüzdeki mobil teknolojiler hayat kurtarıcı işlevlere evrildi. Özellikle, depremleri önceden tespit etme amacıyla geliştirilen sistemler, bu dönüşümün en çarpıcı örneklerinden biri oldu.
Son yıllarda Türkiye’de yaşanan birçok deprem, bu teknolojinin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Depremler sırasında, bölgede yaşayan pek çok kişi, sarsıntılar başlamadan saniyeler önce cep telefonlarından uyarılar aldı.
Google, ABD Jeoloji Araştırması (USGS) ve Kaliforniya’daki üniversitelerle ortaklık kurarak, kullanıcıları sarsıntılar ulaşmadan önce bilgilendiren bir erken uyarı sistemi geliştirdi. Bu sistem, birkaç saniyelik uyarı süresi sayesinde insanların güvenli bir yere sığınması için zaman kazanmasını sağlıyor.
Aynı zamanda, sistem trenlerin hızını azaltmak, uçakların iniş ya da kalkışını durdurmak ve araçların köprü veya tünellere girmesini engellemek gibi çeşitli önlemler almak için de kullanılabiliyor. Bu özellikler, sistemin, güçlü depremler sırasında can güvenliğini artırma potansiyelini ortaya koyuyor.
DEPREM ALGILAMA SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR
Bu erken uyarı sistemi, temel olarak iki ana veri kaynağından besleniyor. İlk aşamada, Kaliforniya, Oregon ve Washington eyaletlerinde yer alan yüzlerce hassas sismometreden oluşan ShakeAlert ağı kullanılıyordu.
Ancak Google, bu ağa ek olarak, dünya genelinde milyonlarca cep telefonunu entegre ederek devasa bir deprem tespit ağı oluşturdu. Android işletim sistemini kullanan akıllı telefonlar, ivmeölçer adı verilen ve telefonun hareketini algılayan sensörler içeriyor.
Bu sensörler genelde ekran yönünü değiştirmek veya adım saymak gibi işlevler için kullanılsa da, bu cihazlar mini bir sismometre gibi hareket edebiliyor. Google, kullanıcıların telefonlarının ilk deprem dalgalarını algıladıklarında bu verileri otomatik olarak Android Deprem Uyarıları Sistemi’ne göndermelerine olanak tanıyan bir özellik geliştirmiştir.
Sistem, birbirine bağlı binlerce ya da milyonlarca telefondan toplanan verileri analiz ederek, bir depremin meydana gelip gelmediğini, merkez üssünü ve büyüklüğünü hızlı bir şekilde tespit edebiliyor. Ardından, sismik dalgaların yaklaştığı bölgelerdeki telefonlara uyarılar göndererek erken uyarı sağlıyor.
Radyo dalgalarının, sismik dalgalardan çok daha hızlı hareket etmesi nedeniyle, bu uyarılar, sarsıntı başlamadan önce uzak bölgelerdeki kullanıcılara ulaşabiliyor.
KÜRESEL ERİŞİM VE TÜRKİYE’DE DURUM
Kitlesel kaynaklı veri toplama yöntemi, pahalı sismometre ağları olmayan bölgelerde de depremleri izleme imkanı sunuyor. Bu sayede, dünyanın en uzak ve gelişmekte olan bölgelerinde bile deprem uyarıları sağlama potansiyeli artıyor.
Dünya genelinde tahmin edilen 16 milyar cep telefonunun üç milyardan fazlası Android işletim sistemine sahip. Android Deprem Uyarı Sistemi, Türkiye dahil olmak üzere, deprem riski taşıyan 90’dan fazla ülkede kullanılabiliyor. Kullanıcılar, telefonlarındaki Ayarlar uygulamasında “Güvenlik ve Acil Durum” bölümünden Deprem Uyarıları ayarını aktif hale getirebilirler (Wi-Fi veya mobil veri bağlantısı gereklidir).
