Esad rejiminin sona ermesiyle Suriye’de yeni bir dönem başlamış durumda. Ülke, yeniden yapılandırma süreçlerine hızla yöneliyor.
8 Aralık 2024 tarihinde devrilmesinin ardından yönetime geçen geçici Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara, reform çalışmalarına hız vererek geçici anayasa taslağını hazırlamaya başlamıştı.
Kalıcı anayasa hazırlanana dek ülkenin temel yasası olarak yürürlüğe girecek geçici anayasa taslağı onaylandı.
SURİYE’NİN 5 YILLIK PLANLAMASI
53 maddeden oluşan geçici anayasa metni, daha önce üç yıl olarak öngörülen geçiş dönemini beş yıla uzattı.
BAŞVURULARA CEVAP VERİYOR
Beyanname, bu ayın başlarında Ahmed eş-Şara tarafından kurulan 7 kişilik bir komite tarafından hazırlandı. Kalıcı anayasa için ise yeni bir komite kurulması planlanıyor.
Ülkede otorite sağlamaya çalışan Şara yönetimi, son dönemde Esad rejimi destekçileri ile güneydeki Dürzi topluluğu ve kuzeydoğuda bulunan PKK/YPG terör örgütüne yönelik askeri ve diplomatik adımlar atmakta. Beyannamenin bazı maddeleri bu konulardaki gelişmelere doğrudan atıfta bulunuyor.
DEVLET BAŞKANINA DİNİ ZORUNLULUK
Ayrıca Avrupa Birliği ve ABD, Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırırken kadınların ve etnik ve dini azınlıkların demokratik haklarının korunması gibi konulara öncelik veriyor. Bu konular beyannamede de yer almakta.
Eski anayasada yer alan ve devlet başkanının “Müslüman olması” gerektiği koşulu ile yasamanın temel kaynağı olarak İslam kanunlarını öngören maddeler beyannamenin önemli unsurları arasında yer alıyor.
İNANÇ VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
– Tüm vatandaşlar, yasa önünde eşit haklara ve yükümlülüklere sahiptir. Irk, din, cinsiyet veya soy gibi nedenlerle ayrımcılık yapılması yasaktır.
– İnanç özgürlüğü güvence altındadır. Devlet, bütün semavi dinlere saygı gösterir ve ibadet özgürlüğünü korur.
– Dini cemaatlerin kişisel statüleri, inançlarına ve şeriatlarına uygun bir şekilde korunacak ve uygulanacaktır.
– Devlet, ifade, düşünce, basın, yayın ve medya özgürlüğü gibi hakları güvence altına alacaktır.
KADIN HAKLARI ÜZERİNDE DURULUYOR
– Devlet, insan hakları ve temel özgürlükleri uluslararası sözleşmelere uygun şekilde koruma sorumluluğunu üstleniyor.
– Devlet; kadınların toplumsal pozisyonunu ve aktif rollerini koruma, şiddet ve ayrımcılığa karşı koruma konularında taahhütlerde bulunuyor.
– Yargı bağımsızdır. Hakimlerin kararları yalnızca yasaya ve vicdanlarına dayanır.
– Hiçbir suç ya da ceza, yasal düzenleme olmaksızın uygulanamaz. Suçlu olduğu kanıtlanana kadar herkes masum kabul edilir. Olağanüstü mahkemelerin kurulması yasaktır.
“GÜVENLİK VE ÖZGÜRLÜK DENGESİ SAĞLANACAK”
Geçici Anayasa Komisyonu Başkanı olan Mardin Artuklu Üniversitesi öğretim üyesi Abdulhamid el-Awak, imza töreninde beyannamenin toplumsal güvenlik ile haklar ve özgürlükler arasında denge sağlamayı amaçladığını belirtti. Ayrıca, beyannamenin kuvvetler ayrılığı ilkesini teyit ettiğini ifade etti.
Bu bağlamda özel mahkemelerin ve olağanüstü yargı organlarının kaldırılacağını duyuran el-Awak, devlet başkanının önceki anayasa da tanınan istisnai yetkilerinin büyük oranda kısıtlandığını belirtti. Geçiş döneminde başkanın olağanüstü hal ilan etme yetkisine sahip olacağını da ekledi.
Halk Komitesi, kalıcı anayasanın kabulü ve seçimler gerçekleştirilene kadar geçici bir parlamento işlevi görecektir. Komite üyelerinin üçte ikisinin geçici başkan tarafından seçilen bir kurul, üçte birinin ise doğrudan başkan tarafından atanacağı ifade edildi. El-Awak, komitenin yasama konusunda tam yetkiye sahip olacağını belirtti.
