İşçilerin günlük çalışma sürelerinin kısaltılması amacıyla verdikleri mücadelenin bir sonucunda ortaya çıkan 1 Mayıs, bir asrı aşkın süredir dünya genelinde emek ve işçi bayramı olarak kutlanmaktadır.
ÇALIŞMA SÜRELERİNE İTİRAZ DALGA DALGA YAYILDI
Melbourne, Avustralya’da 1856 yılında taş duvar ustaları ve inşaat işçileri, yoğun çalışma sürelerinin günlük 8 saate indirilmesi talebiyle greve gitti. İşçiler, taleplerini duyurmak için 21 Nisan 1856’da Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne yürüdü.
Bu sırada, ABD’deki işçiler de 1884’te benzer taleplerle işverenlerin kapısını çaldı. ABD’de günlük çalışma süresinin 12 saatten 8 saate düşürülmesini amaçlayan mücadele, 1886’da kitlesel grevlerle yayılarak küresel bir boyut kazandı.
1 MAYIS OLARAK BELİRLENDİ
Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı, 1889 yılında Paris’te düzenlediği kongrede bir günün dayanışma amacıyla işçilerin ortak bayramı ilan edilmesine karar verdi. ABD’li sendikacıların önerisiyle bu tarih “1 Mayıs” olarak belirlendi.
O tarihten bu yana, 1 Mayıs dünyanın pek çok yerinde “Emek Bayramı”, “İşçi Bayramı” ve “1 Mayıs Bayramı” gibi adlarla kutlanmaya devam ediyor.
İLK 1 MAYIS KUTLAMALARI
Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1 Mayıs ilk olarak 1911 yılında Selanik’teki tütün, pamuk ve liman işçileri tarafından kutlandı. İstanbul’daki ilk 1 Mayıs kutlaması ise 1912 yılında gerçekleştirildi.
Cumhuriyet döneminde, Sovyetler Birliği ile geliştirilen dostluk ilişkileri çerçevesinde, 1 Mayıs 1922’de Ankara’da İşçi Bayramı olarak kutlandı. Ancak resmi olarak kutlanmaya başlanması 1 Mayıs 1923’te gerçekleştirildi.
KANLI 1 MAYIS
Taksim Meydanı’nda 1977’de düzenlenen 1 Mayıs etkinliğinde, DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in konuşması sırasında meydana açılan ateş sonucu 37 kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.
Bu olay 12 Eylül askeri darbesi sonrası 1 Mayıs’ın bayram olma özelliğini kaybetmesine yol açtı ve kutlanması yasaklandı.
Askeri yönetim döneminde yasaklanan 1 Mayıs, yıllar sonra 2009 yılında “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla tekrar resmi tatil olarak ilan edildi ve bu gün coşkuyla kutlanmaya başlandı.
SENDİKALAR MEYDANLARDA OLACAK
Üzerine çeşitli marşlar bestelenen ve kitapları yazılan 1 Mayıs, çalışanların sorunları ve talepleri için özel bir gün olarak önemini koruyor.
Türkiye’de de, tüm dünyada olduğu gibi coşkuyla kutlanan 1 Mayıs kapsamında sendikalar farklı şehirlerde etkinlikler yapacak.
İstanbul Kartal Meydanı’nda 1 Mayıs’ı kutlayacak olan TÜRK-İŞ, çalışma hayatının sorunlarını, özellikle gelir vergisi konusunu gündeme getirecek.
Geçen yıl 1 Mayıs’ı Kocaeli’de kutlayan HAK-İŞ, bu yıl ÇAYKUR işçileriyle dayanışmak için Rize’de kitlesel bir etkinlik düzenleyecek.
DİSK ve KESK ise İstanbul Kadıköy’de, çeşitli sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütleriyle ortak kutlama yapacak.
Memur-Sen ve Türkiye Kamu-Sen, 1 Mayıs’ı Ankara’da ayrı meydanlarda kutlayacak. Memur-Sen Anıtpark’ta, Türkiye Kamu-Sen ise Kolej Meydanı’nda etkinlik düzenleyecek.
KAÇ İŞÇİ SENDİKALI?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın, iş kollarındaki işçi ve sendikaların üye sayılarına ilişkin Ocak 2025 verilerine göre, Türkiye’de 16 milyon 864 bin 733 işçiden 2 milyon 524 bin 547’sinin sendika üyesi olduğu belirlenmiştir.
Buna göre, Türkiye’deki işçilerde sendikalaşma oranı yüzde 14,97 olarak tespit edilmiştir.
Türk Metal Sendikası, 293 bin 829 üye sayısıyla tüm işçi sendikaları arasında en yüksek üyeye sahip olan sendika konumundadır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
